Дэлхийн хэмжээнд жилд 5.5 тэрбум шоо метр ус хаягддаг бол манай улс жилд 500-600 сая шоо метр ус хэрэглэн түүнийхээ 90 гаруй хувь буюу 470 сая шоо метр бохир усыг дахин ашиглахгүйгээр хаядаг гэсэн судалгаа бий.
Манай улсад ус бохирдуулагч 50 гаруй мянган аж ахуйн нэгж байгааг тогтоосон байна.Уул уурхайн салбарт л гэхэд жилд 100 гаруй сая шоо метр ус хэрэглэж, дахин ашиглахгүйгээр хаядаг.
Гэтэл ус бохирдуулсны төлбөрийг өнөөдрийг хүртэл нэг ч иргэн, аж ахуйн нэгжээс аваагүй байна.
Учир нь, “Ус бохирдуулсны төлбөрийн тухай хуулийг 2012 онд УИХ-аар баталсан ч дагалдах журам гэгч нь гараагүй шалтгаанаар хэрэгжихгүй, хойшлуулсаар өнөөдөртөө золгосон юм.
Тиймээс байгаль орчинд хор хохирол учруулсныхаа төлөө, ус бохирдуулсныхаа төлөө хэн ч хариуцлага хүлэээгээгүй гэсэн үг.
БОАЖЯ-аас Засгийн газарт хандаж Ус бохирдуулсны төлбөрийн тухай хуулийн журам батлах саналыг өнгөрсөн хугацаанд хэд хэдэн удаа хүргүүлсэн ч “эдийн засгийн хүндрэлтэй үед аж ахуйн нэгжүүдэд олон төрлийн татвар нэмэгдэх дарамт болно” гэсэн улс төрийн шалтгаанаар хойшилсоор өнөөдрийг хүрчээ.
.JPG)
Гэвч өнгөрсөн Мягмар гаригт хуралдсан Байгаль орчин, хүнс хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны хуралдаанаар “УС БОХИРДУУЛСНЫ ТӨЛБӨРИЙГ 50-60% БУУРУУЛАХ” асуудлыг хэлэлцэн дэмжсэн байна.
Өөрөөр хэлбэл, огт хэрэгжээгүй хуулиа дахин өөрчилж, тэнд тусгагдсан ус бохирдуулсны төлөө төлөх төлбөрийг ийнхүү бууруулахаар зэхэж байгаа аж. Харин одоо УИХ дээр хэлэлцээд баталчихвал ус бохирдуулагчид бохирдуулсныхаа төлбөрийг төлөх хөг нь өнгөрөх бололтой.
Гэвч манай улс маш ядуу усны нөөцтэй 20 орны тоонд багтддаг бөгөөд 2030 онд Улаанбаатарын усны нөөц дуусна гэсэн аймгшигт судалгааг ч эрдэмтэд гаргасан байдаг.
УС БОХИРДУУЛСНЫ ТӨЛБӨР ТӨЛӨХГҮЙ БАЙХ НЬ ХЭНИЙ ЭРХ АШИГ ВЭ?
Энэ мөн л маш энгийн, ойлгомжтой хариулттай асуулт.
Байгаль орчин, хүнс хөдөө аж ахуйн байнгын хороог УИХ-ын гишүүн, Монполимет группын эзэн хатагтай Ц.Гарамжав тэргүүлдэг. Нэг үгээр уул уурхайд хамгийн их ус ашиглаж бас хамгийн их ашиг олдог Монполимет группийнхээ төлөө түүний хийсэн энхийрлэл ч байж болох.
Мэдээж Ц.Гарамжав дан ганц уурхайтай, дан ганц тэдний компани ус их ашигладаггүй учраас түүний цаана МАН-ынхныг тэтгэж суудаг MCS мэтийн томоохон ус ашиглагч, бохирдуулагчдын нөлөө ч байхыг үгүйсгэх аргагүй. Ер нь л ихээхэн хэмжээний ус ашиглагч, тэр хэрээрээ бохирдуулагч томоохон үйлдвэр, уул уурхайн дарга, даамлууд УИХ-д бишгүй бий учраас тэдний лобби, хувийн эрх ашгийн нөлөөгөөр бид багахан усны нөөцөө хэмнэх бус улам хурдан хугацаанд дуусгах гашуун ирээдүйтэй нүүр тулахад ойрхон байгааг үгүйсгэх аргагүй юм. Тиймээс “Ус бохирдуулсан л бол төлбөрөө төл” гэдэг зарчмыг яагаад мөрдүүлж болохгүй гэж эрх баригчид аа!
C.ШҮРЭНЧИМЭГ
