“ХҮЧИТ ШОНХОР”, “ДЭНЖИЙН МЯНГА” ЗАХУУДЫН ЗАРИМ ЛАНГУУ ЭМЭЭЛТЭЭС МАХ АВЧ ИРГЭДЭД ҮЙЛЧИЛДЭГ ГЭВ
Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газраас Эмээлт дэх “Эм Ди Си Пи” ХХК-ийн мах боловсруулах үйлдвэрт хийсэн хяналт шалгалтын талаар мэдээлэл хийлээ. Шалгалтын явцад тус үйлдвэрээс хүний эрүүл мэндэд шууд болон шууд бусаар хор хохирол учруулж болзошгүй хэд хэдэн зөрчил илэрсэн байна. Тодруулбал, боловсруулсан маханд илрэх нянгийн дээд хэмжээ 10 мянга байх ёстой бол “Эм Ди Си Пи” ХХК-ийн боловсруулсан махан дахь нянгийн хэмжээ 3000 дахин их байжээ. Иймд тус компанийн 2018 онд авсан тусгай зөвшөөрлийг хүчингүй болгож, агуулахад хадгалж байсан 175 тонн махыг битүүмжилсэн талаар МХЕГ-ын дарга Б.Баасандорж онцолсон юм.
Тэрбээр “Эм Ди Си Пи” компанийн боловсруулдаг мах, махан бүтээгдэхүүн дотоодод худалдаалагддаг гэсэн баримт нотолгоо байхгүй. Зөвхөн экспортод гаргадаг нь хяналт, шалгалтын явцад тодорхой болсон” гэв.
Эмээлт захын махны үйлдвэр мах угаахдаа ашиглаж байсан нунтаг бодисоос Формальдегид буюу цогцос хадгалахад ашигладаг химийн бодис мөн илэрчээ. Маханд хольж байсан нунтаг цагаан бодист цардуулын агууламж 92.45 хувь, кальци магнийн карбонат 20.48 хувь, чийглэг 11.73 хувь, глутамат натри, нитрит, формальдегид илэрсэн байна.
Эмээлт орчимд үйл ажиллагаа явуулдаг 32, экспортын тусгай зөвшөөрөлтэй 60 гаруй аж ахуйн нэгж, цаашлаад хүнсний ижил төрлийн үйл ажиллагаа явуулдаг байгууллагуудад хяналт шалгалтыг үргэлжлүүлэн хийх аж. Махны үйлдвэрүүдийн асуудал нунтаг цагаан бодис хольсноор зогсохгүй. Шалгалт очих сурагтай зэрэгцээд махны үйлдвэрүүд хаяг, шошго нь тодорхой бус их хэмжээний махыг нийслэл рүү нэвтрүүлэхийг завдсан хэд хэдэн зөрчил гарчээ. Тухайлбал “Өргөө минт трейд” гэх компанийн агуулахаас хаана боловсруулсан нь тодохой бус, шошгогүй 8 тонн махыг шөнийн цагаар нийслэл рүү нэвтрүүлэхийг завджээ.
Нийслэлийн мэргэжлийн хяналтын газраас эл үйлдлийг таслан зогсоож, хаяг шошго байхгүй махнаас дээж авч шинжилгээнд хамруулаад байгаа аж. Тус махыг ачиж явсан жолоочийн ярьж байгаагаар Баянгол дүүргийн аравдугаар хорооны нутагт байрлах “Танан арвижих” компанийн агуулах руу зөөж байжээ. “Өргөө минт трейд” ХХК-ийн эзэн гэх хятад эрийн хэлж байгаагаар урагш нь хилээр гаргахаар зэхэж буйгаа хэлэв.
Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газраас шалгалт очих чимээнээр Эмээлт дэх ихэнх махны үйлдвэрүүд хаалгаа түгжээд алга болжээ. 2022 он гарснаас хойш махны үйлдвэрүүдийн эрүүл ахуйд төлөвлөгөөт бус шалгалт явуулаагүйг Нийслэлийн мэргэжлийн хяналтын газраас хэлж байгаа юм. Эмээлт дэх махны үйлдвэрүүд махаа ямар орчинд боловсруулдаг, хааш нь нийлүүлдэг талаар Эмээлт захын мах бэлтгэн нийлүүлэгч О.Долгорсүрэнгээс тодрууллаа.
-Танаас Эмээлт дэх махны үйлдвэрүүдийн талаар мэдээлэл авах гэсэн юм. Эндхийн үйлдвэрүүдийн мах гол төлөв нийслэл рүү орж байна уу?
-Энд үйл ажиллагаа явуулдаг үйлдвэрүүдийн дийлэнх нь хятад эзэнтэй. Энд боловсруулаад урагш нь гаргадаг байлаа. Гэхдээ 2021 оны долдугаар сараас хойш мах урагш нь гаргахгүй байгаа. Ковидын нөлөөгөөр л тэр шүү дээ. Одоогоор бол боловсруулсан махаа нийслэл рүү л нийлүүлж байгаа. “Дэнжийн мянга”, “Хүчит шонхор” захын лангуунууд бөөнөөр нь авдаг. Гэхдээ нийслэл рүү чанартай мах нь шилэгдээд ордог. Харин гологдож үлдсэн махыг нь савлаад экспортод гаргадаг байлаа. Экспорт зогссон нь махны чанартай ч холбоотой байж болох талтай.
-Энд үйл ажиллагаа явуулдаг үйлдвэрүүдийн эрүүл ахуйн орчин асуудал дагуулж байна л даа. Та яриандаа нийслэлчүүд өргөнөөр үйлчлүүлдэг “Хүчит шонхор”, “Дэнжийн мянга” захын лангуунууд эндээс махаа татдаг талаар онцолж байна шүү дээ.
-Мах боловсруулах үйлдвэр цэвэр байна гэдэг хэцүү шүү дээ. Тос, тортог болох нь энүүхэнд. Харин нэмэлт бүтээгдэхүүн бодис орлуулсан тохиолдол байгааг НМХЕГ-аас ярьж байна лээ. Зөрчил гаргасан үйлдвэрүүдэд цаг тухайд нь арга хэмжээ аваад явсан байх. Одоогийн байдлаар энд бэлтгэгдэж байгаа мах 100 хувь нийслэл рүү орж байгаа. Ер нь энд амьд мал худалдаалдаг цэг байдаг юм. Ийм эрсдэлтэй цаг үед өөрөө малаа харж шилж сонгоод амьд хонь авахыг иргэдэд санал болгох байна. Таны авсан хонийг газар дээр нь янзлаад зөөж авч очоод хөргөгчинд хийхэд л бэлэн болгоод өгөх цогц үйлчилгээг үзүүлж ажилладаг гэв.
Өнөөдрийн байдлаар Эмээлт дэх махны үйлдвэрийн мах 100 хувь нийслэл рүү орж байгааг онцолж байна. Ийм үед махны үйлдвэрт бэлтгэгдсэн махны дээжээс ноцтой зөрчлүүд илэрсэн нь олныг айдаст автуулаад байгааг иргэд хэлж байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл, нийслэлчүүдийн эрүүл мэндэд Эмээлт дэх үйлдвэрүүдийн мах эрсдэл учруулж байгааг хэлж байна.
Т.Балжинням: Нийслэл рүү нэвтрүүлэхээр завдсанмахны сав, баглааны битүүмжлэл алдагдсанбайна лээ
Мэргэжлийн Хяналтын Ерөнхий Газрын Хүнсний аюулгүй байдал, хөдөө аж ахуйн хяналтын газрын дарга Т.Балжиннямаас үүссэн нөхцөл байдлын талаар тодрууллаа.
-Гарал үүсэл нь тодорхойгүй их хэмжээний мах нийслэл рүү нэвтрүүлэхийг завджээ. Энэ талаар тодорхой мэдээлэл өгөхгүй юү?
-Энэ үйлдэлд шалгалтын ажиллагаа явуулж байна. Нийслэл рүү нэвтрүүлэхээр завдсан найман тонн махнаас дээж авч Улсын мал эмнэлгийн ариун цэврийн лаборатори руу шинжилгээнд хамруулсан. Маргаашнаас (өнөөдрөөс) шинжилгээ эхэлнэ. Шинжилгээний үр дүнд үндэслэж дараа дараагийн арга хэмжээг авч ажиллана.
-Нийслэл рүү оруулахаар завдсан махны сав, баглаа боодлын битүүмж нь ямар байсан бэ?
-Яг одоо хөлдүү махыг хараад тийм, ийм гэж дүгнэх боломжгүй. Лабораторийн шинжилгээний дүнд үндэслэж дүгнэлт гарна. Ачиж явсан махны сав, баглаа боодлын битүүмж алдагдсан байна лээ. Доторх махны тухайд дулааны боловсруулалт хийсэн бор мах байгаа юм. Энэ нь хаяг шошго байхгүй гэх байр суурийг илэрхийлж байна. Хаяг, шошго байхгүй мах нийслэл рүү нэвтрүүлэхээр завдсан гэх “Өсөх минт трейд” ХХК нь дулааны аргаар мах боловсруулж урд хөрш рүү нийлүүлдэг байжээ. Өнгөрсөн жилээс махны экспорт зогссон тул боловсруулсан махаа Улаанбаатар хот руу нийлүүлэх болсон гэх мэдээллийг Эмээлт захын мах бэлтгэгчид онцолж байна.
Иргэдийн зүгээс дулааны аргаар боловсруулсан мах гэхээс илүү амьд мал худалдан авч төхөөрөөд хүнсэндээ хэрэглэх нь учирч болох эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэхийг сануулж байлаа.
Эх сурвалж: Өдрийн сонин, О.Дашням
