Асуудал дэвшүүлсэн нийтлэл
Монголын спортын салбарынхан шалгалтандаа уналаа. Багш, дасгалжуулагчид, тамирчдынхаа хамт бүгд шалгалтандаа тэнцсэнгүй. Олимп хэмээх тест, үзэгчид хэмээх багш нар монголын спортын салбарынханд МУУ дүн тавилаа. Энэ бол хөдөлшгүй баримт, бодит үнэн. Тамирчид бол байна. Харин энэ тамирчинаар үнэт зүйл босгох уу, эс бөгөөс үнс, зомгол болгох уу? гэдгийг багш, дасгалжуулагчид л шийддэг гэж алдарт хөлбөмбөгчин Пеле хэлсэн байдаг.
Тэгвэл манай шигшээгийн багш, дасгалжуулагч нар бол үнэт зүйл босгох сайхан материалыг тэрхүү зомгол, шүдний чигчлүүр л болгох л хэмжээний, түвшний чадвар эзэмшсэн хүмүүс гэдгийг анзаарлаа. Тэд үнэхээр хоцрогджээ. О.Балжинням аварга, Хосоо, Батбаяр гээд багш дасгалжуулагчид өөрсдөө ухамсарлаж, дасгалжуулагчийн ажлаасаа чөлөө гуйх цаг нэгэнт болжээ. Тэд сайн бөх байсан байж болно, практик сайтай давуу талтай байж болох. Гэхдээ шинжлэх ухааны өнөө цагийн ололт, судалгаа, дүн шинжилгээ сэтгэл зүйн бэлтгэл, тактик зэргийг гүйцэж боловсруулж, нэвтрүүлж чадахгүй хэмжээнд хүрчээ. Тэд нар бусдаас дутжээ. Дээхэн үед, гэж хэлье, Баянмөнх аваргыг чөлөөтийн шигшээгийн дасгалжуулагч, хүү Гантогтохыг нь шигшээгийн тамирчин байхад ч ийм асуудал бас л үүсэж байсан.
Гадаадын мэргэжилтнүүд, - Баянмөнх бол сайн бөх. Харин сайн дасгалжуулагч биш гэж цаг тухайд нь хэлж л байсан. Сайн дасгалжуулагч байгаагүй учраас хүү Гантогтох төдийгүй, тэр үеийн шигшээгийнхэн бүгд л амжилтад хүрээгүй гэдгийг бөхийн ертөнцийнхэн санаж байна. Дээр нь Монголын спортын салбарын бүтэц зохион байгуулалтыг шинэчлэх цаг иржээ. Спортын холбоод нэг нэг хүний буюу, эздийн мэдэлд шилжээд удлаа. Тэд эзнээсээ хамааралтай болсон. Эрүүл бус тогтолцоо үүсэх суурь тавигдсан байна. Хамтын удирлагын зарчмыг энд дурдаад бүр хэрэггүй.
Женко Баттулга гэхэд л Жудогийн холбоог мэдэлдээ бүрэн авсан. Олимпод бэлдэж буй тамирчнаа татаж сугалаад УИХ-ын сонгуульд 40 хоног явуулж байх шиг. Мөнгийг нь гаргасан хүн хүнээ л хариуцахаас, хариуцлагыг нь үүрч чадахгүй. Н.Түвшинбаяр бэлтгэлээсээ 40 хоног хөндийрөхөд хэн ч юу ч хэлээгүй төдийгүй, ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж ч амаа хамхиад л сууж байсан. Хэнд ч, ямар ч хариуцлага тооцох чадваргүй л сууж байх жишээтэй, нийтдээ. Спортын салбар нэг хүний мэдэлд шилжихээр, тэр хүний л тойрон хүрээлэгч багш, дасгалжуулагчид, шүүгчдийн нүдээр, үзлээр спорт "хөгжсөн болж" мухардалд орж байна гэж хөндлөнгийн ажиглагчид хэлж байна. Дээр нь төрөөс спортоо үл тоомсорлож, гаргуунд гаргасны хор уршиг ч арилахгүй байна. Өмнө нь Биеийн Тамир Спортын Хороо гээд бие даасан статустай байгууллага байсан. Болж л байсан. Бодлогоо, хэрэгжилтээ нэг дор зангидаж барьж чадаж байсан. Энэ тогтолцоог эвдсэн. Улс төржүүлсэн. Бодлого, хэрэгжилтийг салгасан. Сүүлийн 4 жилд, спортыг 3 яам дамжуулан тоглолоо. Боловсролын Яам, Соёл спорт Аялал жуулчлалын Яам, Эрүүл мэндийн Яам, одоо болохоор Боловсрол Соёл Спортын Яаманд харьяалуулав. Тэгэхдээ агентлаг гэж хэрэгжилтийн газар бий болгож, яамандаа бодлого хариуцсан газар бий болгосон байдалтай тарамдуулсаар ирэв. Ингэж бодлого, хэрэгжилтийг салгасны хор хохирлыг тамирчид л амсаж явна. Дарга нар нь мөнгө төгрөг завших бололцоо нээгдсэн. Үүнээс болоод, спортын холбоод ч дур дураараа авирлах нөхцөл үүссэн. 2012 оны олимпод У.Мөнх-Эрдэнийг явуулахгүй гэж боксын холбооныхон хэрхэн хавчсаныг монгол түмэн гэрчилнэ. У.Мөнх-Эрдэнэ эр зориг гарган, ганцаараа тэмцсээр, шахаж шаардаж байж сорилт хийлгэж, түүндээ хүчээр ялснаар Лондон-2012 олимпод оролцох эрхээ өвөртөлсөн. Тэр тэгэж явж байж, тэмцэж байж монголын боксынхны нүүрийг тахалж, олимпийн хүрэл медалийг эх орондоо тээж ирсэн. Энэ жил У.Мөнх-Эрдэнээс үлгэр авч С.Цэрэнчимэд тэмцэх л байж дээ. Олимпод манайханд юу дутав? Төсөв баталсан. Бүх зүйлээр, бүр монгол тогоочоор ч хангасан, анх удаа. Ганцхан зүйл дутлаа. Тэр нь мэргэжлийн сургалт, чадвартай дасгалжуулагч үгүйлэгдлээ.
Хоёрхон жишээ дурдая. Мөнхийн хоёрдугаар байрт жагсах байсан Г.Отгонцэцэг охин Казак мэргэжилтэн багшийн сургуулилтын ачаар анхны олимпоосоо л хүрэл медалийн эзэн болов. Таеквондогийн П.Тэмүүжин гэж хүү дэлхийн томчуудыг ялж, сандаргав. Олимпийн медальд ойрхон очлоо. Түүнийг хэн дасгалжуулав гэтэл Солонгос багш дасгалжуулжээ. Ийм л ойрын жишээг татья. Тэгэхээр өөрчлөлтийг багш, дасгалжуулагч нараас эхлэе. Цаашлаад спортын холбоодоо нэг хүний мэдлээс гаргая. Мөнгө өгөх дуртай нь өгөг, харин холбоог удирдах эрхээс хөндий байлгая. Дасгалжуулагчаа Монголоосоо ч хайя, мэргэшүүлье. Бүр чадахгүй мэдэхгүйдээ тулбал, гаднаас мэргэжилтэн урья. Риогийн олимп удахгүй өндөрлөнө. 2020 онд Токиогийн олимп залгана. Тиймээс , дараагийн олимпийг бодох цаг болжээ. Хуучин үхэр тэрэгтэйгээ хол явахгүй нь тодорхой боллоо.
Ц.ЭНХБАТ
