Монголыг хэн удирдаж байна вэ? Монголчууд өөрсдөө юу? гэдэгт эргэлзээ төрж эхэллээ. Монгол улсыг гаднын гар хөл болсон улс төр, эдийн засгийн бүлэглэл багалзуурджээ. Тэд Оюутолгойг залгисан. Тэр залгих гэрээг нь монголчууд өөрсдөө буюу, нөгөө ил гарчих гээд бачимдаад байгаа Монголын улс төр, эдийн засгийн бүлэглэл гадныхны зааврын дагуу хийж өгсөн. Их хурлаараа хуулийг нь хүчээр баталж, Монголын Засгийн газар гэрээ байгуулсан. Тэд энэ хуулиа ард иргэдийн анхаарал суларсан шинэ жил, цагаан сар, наадмаар баталж, хэрэгжүүлж эхэлсэн байдаг. Тэд хуулийн дагуу дээрэм хийж байгаа учраас хэн ч тэднийг гэмт хэрэг хийж байна гэж мөрдөж, шалгах үндэсгүй болжээ. Эрх баригчид улс орноо, ард иргэдээ хөсөр хаяжээ.
Оюутолгойгоос Монголчууд 2040 оныг хүртэл юу ч олж "долоохгүй". Ингэж шинээр томилогдсон ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат маш тодорхой хэлсэн. Оюутолгойгоос ямар хэмжээний мөнгө улсын төсөвт орж байна вэ? гэвэл ердөө л татварын л өчүүхэн хувь. Бид баялгаа өгчихээд, зөвхөн татвар гэсэн өчүүхэн хэлтэрхийг хүлхэж, түүндээ "баясаж" сууна. Ингэсэн чинь дээр гэж нөгөөх улс төр, эдийн засгийн бүлэглэл ард иргэдэд " зааж сургаж" байна. Оюутолгой бол Эрдэнэтээс хамгийн багаар бодоход, 4 дахин их баялагтай. Түүнийгээ гадаадын эдийн засгийн алуурчидтай хамтарсан монголын бүлэглэлд алдсан.
Энэ гэрээг хийсэн хүмүүсийг захаас нь санах гэж оролдоё. Цаг хугацаа холдож буй тул зарим нэр гээгдэж л буй байх. Монголын идэр залуу таван иргэний аминд хүрсэн, маш үнэтэй, 2008 оны УИХ-ын сонгуулийг иргэд харин мартах учиргүй. 5 иргэний амь нас, олон зуун монголчуудын зүрхний шархлаа, асгарсан цус, хөлсөн дээр С.Баяр гэж хүн стандарт бус Засгийн газар байгуулж байсан. Тэд сайн сайхан зүйл амлаж, бүтэн жил иргэдийн сэтгэл зүйгээр тоглож, зохих бэлтгэлээ хангасан байдаг. 2009 онд ерөнхийлөгч Н.Энхбаярыг түлхэн унагаж, Ц.Элбэгдоржийг сонгосноос хойш эдийн засгийн алуурчдын үйл ажиллагаа эрчимжсэн.
Одоо зарим нэг нэрийг дурдая. Ерөнхий сайд С.Баяр, сангийн сайд С.Баярцогт, Эрдэс баялгийн сайд Д.Зоригт, Байгаль Орчны сайд Л.Гансүх гэсэн нэрсийн урт жагсаал гарна. Дээр нь, Ц.Элбэгдорж ерөнхийлөгч болсны дараа шахаж, шаардаж, гэрээ байгуулахад нөлөөлсөн. Түүний дараа ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэг, Да.Ганболд гээд гүйцэтгэл дээр үүрэг гүйцэтгэсэн эрх мэдэлтнүүд бий. Тэд замдаа таарсан бүх саад тотгорыг "арчсан". Тэд замаа цэвэрлэсэн.
Женко Х.Баттулга, Н.Энхбаяр, З.Энхболд, Н.Алтанхуяг гээд...эвлэрч нэгдээгүй, дуулгаваргүй, бүгдийг зайлуулсан. Энэ тухай одоо, захаасаа ярьж, тэмцэнэ гэдгээ зоригтой илэрхийлж эхэллээ. Тэд Оюутолгойг авчихаад ханаагүй бололтой. Бас нэгэн сэжүүр гарч ирсэн нь, тэд Эрдэнэт үйлдвэрийн удирдлагыг гартаа оруулах ичгүүр сонжуургүй алхмаа хийж, монголчуудыг доромжилж байна. Эрдэнэт УБҮ-ийн 49%-ийг гартаа оруулсан гэх 27 настай залуу яагаад тийм "хүчтэй" байгаа нь одоо л илэрч эхэллээ. Түүнийг бүхэл бүтэн бүлэглэл нэвтэршгүй хана болон тулж байх магадлалтай ажээ. Тэр Монголын компанийн дүрмийг давж, 49%-тай тал нь Эрдэнэт үйлдвэрийн ерөнхий захиралд нэр дэвшүүлэх эрхийг эдлэнэ гэж заалт оруулж, батлуулж чадсаныг хараад, бишрэх л үлдлээ. Бүгдийг өөрийнхөө эрх ашигт нийцүүлж чадаж байна, тэд. 49 хувийг эзэмшигч тал одоо нэр дэвшүүлэх тэр эрхээ эдэлж байна. Тэд хэнийг дэвшүүлж байна вэ? гэдгээс гол зангилаа нь тайлагдаж байна. Энэ бол нөгөө л эдийн засгийн алуурчдын гар хөл.
2010-2013 онд Оюутолгойн гүйцэтгэх захирлаар ажиллаж байсан Камерон Макрей, 2014-2016 онд гүйцэтгэх захирал байсан Эндрью Вүүдлэй нар. Нууцалж байгаа ч энэ нэрүүд хэвлэлд дурдагдаж, сошиал ертөнцөөр цацагдлаа.
Монгол талаас, нөгөө Оюутолгойн ТУЗ-ын гишүүн, Да.Ганболдын нэрийг хавчуулсан байна. Тиймээс, 27 настай хүүгийн ард Оюутолгой дээр суурилсан, монголын улс төр, эдийн засгийн бүлэглэл байна гэж хардаж болох нь ээ. Тэд гадныхантай хамтарч, монголын баялгийг цөмлөж дуусах нь. Ийм мэдээг сонсоод, дуугүй сууж чадахгүй нь ээ, Монголчууд аа. Шэйрлэж, аль болох олон хүнд түгээнэ үү, гэж л хүсье.
Нийтлэлч Ц.ЭНХБАТ
