ОХУ-ын ОРТ-1 телевизийн нэвтрүүлэгч Кирилл Клейменов нэвтрүүлгийнхээ нэгэн дугаарын үеэр Монголын анхны сансрын нисгэгч, Хөдөлмөрийн баатар Ж.Гүррагчааг ширүүхэн доромжлов. Тэрээр “Бид бүгд Ерөнхийлөгчийн зарлигийг дагах ёстой. Зөвлөлтийн үеийн хүүхэд насандаа бид сансрын нисгэгчид шиг дүрэмтэй ажиллах ёстой гэж ярьдаг байсан. Гэхдээ энгийн сансрын нисгэгч биш. Харин бидний ахан дүүс болох Азийн нэгэн орны (Монгол) сансрын нисгэгч шиг. Гэвч өнөөдөр тэднийг санасангүй. Гэхдээ Печенегүүд, татарчуудыг бол санасан. Харин энэ улс (Монгол)-ын талаар тэр санасангүй. Хэдий бид түүхэндээ тааруу харилцаатай байсан ч дараа нь яагаад ч юм бэ бүх зүйл өөрчлөгдөн, бид тэднийг сансарт хүртэл илгээсэн. Гэхдээ нэг нөхцөлтэйгөөр. Тэр нь “Сандал дээр суугаад юунд ч хүрэхгүй байх”. Тэд (монголчууд) тэр үед чадсан юм чинь одоо бид чадна. Тиймээс одоо гэртээ байх чухал. Хэцүү хэдий ч бид хичээх болно” гэсэн юм.
Түүнийг ингэж хэлсэнд олон хүн бухимдаж буй. Тэдний нэг нь Ардын багш С. Дулам юм.
“Оросын нэг ТВ хөтлөгч доромж үг хэлж олон монгол хүнийг гонсойлгов. Гэвч түүнд нэг их гомдоод ч яахав. Учир нь тэр молхи хөвгүүнд боловсрол, мэдлэг, сэхээлэг хүний оюунлаг чанар алга байна. Жирийн олон хүний адил түүхийн сургамж, ой санамж гэдэг юм түүнд даанч байхгүй. Зүгээр л өөрсдийн асуудлыг ярихын хооронд монголчуудыг хавчуулж байдаг нь л илүү зан байхгүй юу.
Гэтэл төрөлх түүхээ арай гадарладаг хүнд бол Новогородын ван Александр Невский 1251 онд Бат хааны ордонд ирж, түүний Сартаг хүүтэй нь хүж барьсан ах дүү болж, улмаар “Бат хааны өргөмөл хүү” гэгдээгүй бол өнөөгийн Оросын түүх гэж юм үгүй байх байлаа. Эсвэл огт өөрөөр байх байлаа. Учир нь мөн тэр жилийн өвөл католик шашин сурталт Герман, Швед, Норвегийн хэзээ ч ялагдашгүй хэмээх хүлэг баатрууд (рыцариуд) Оросыг эзлэхээр давираад Ладог нуурын хөвөөнд болсон тулалдаанд Александртай хүч хавсарсан монгол дайчин эрсийн цэрэг дайны уран арга ухаанд мөхөсдөж, хүнд даацын хуяг дуулгатайгаа нуурын мөстмөл усанд живээд, лусын сүнс болцгоосон бөгөөд тэр цагаас хойш европ зүгийн ялагдашгүй хүлэг баатар гэдэг их алдар нь үнс болж, түүхийн шившигт орсон билээ. Ингэж рыцарь (францаар chevalier) хэмээх хүлэг баатрын эрин үе өндөрлөхөд хүргэсэн аж.
Тэгээд Орос орны нэгэн шинэ түүх Бат хааны өргөмөл хүүгийн нэрээр дуурьссан хэрэг. Энэ бол харийн боол болох аюулаас аврагдсан зол завшаан байв. Харамсалтай нь түүхээ мэддэггүй болон мэдэн будилдаг оросууд үүнийг тас хавчин нууж байдаг бол Лев Гумилев зэрэг агуу түүхчид бол үнэнээр нь бичдэг.
Тухайн цагтаа ч Бат хааны баатрууд [богатыри] нэг их сүр дуулиан болголгүй өнгөрсөн. Яг түүн шиг хөөрхий молхи хөвгүүнд бид бас уурсаад яахав. Цаадахыг чинь маажвал монгол [татаар] цус шүүрч мэдэх л юм. Тэр нь бидэнд падгүй. Харин өнөөгийн залуу монгол түүхчид маань шинжлэх ухааны үнэн түүхээ бичээд дэлхий дахинд түгээх хэрэгтэй”
хэмээн Ардын багш С. Дулам өөрийн цахим хуудаснаа постлов.
Э.Сувдаа
