Улс үндэстэн бүрт зориулсан тамын тогооны үлгэр байдаг. Тэр үлгэрт тамын тогоо бүрийг тусгай харгалзагч манадаг. Харин Монголчуудын унасан тамын тогоо л манаачгүй. Яагаад гэвэл тамын тогооноос гарах гэж буй зүтгэх нэгнийгээ монголчууд өөрсдөө татаад унагачихдаг тухай өгүүлдэг. Энэ үлгэрийг монголчууд бид өөрснөө жигтэйхэн зөвшөөрдөг. Ийм нэгэн муухай зан чанар монголчуудыг дэгээдсээр. Яг энэ үлгэрт гардаг шиг, Засаг огцрох сургаар өөрсдийнхээ место-г ( албан тушаал ) ухах атгаг зорилгоор гүтгэлэг, гутаан доромжлол хосолсон захиалгат нийтлэлүүд ар араасаа хөврөх болов.
Тухайлбал "Эрдэнэс Таван Толгой" ХК нь дураараа нүүрс олборлож, мөнгийг нь завшсан тухай нийтлэлээр эхэлж, түүний захирал Д.Ариунболд эрүүл мэндийн шалтгаанаар ажлаа өгөхөөр болсноор үргэлжилж, түүнийг шалгах гэтэл гадагшаа зугтаасан болгож "үлгэр зохиож", түүнийгээ түгээж байна.
Захиалагч нь албан тушаал горилсон улс төрч гэдэг нь цаг хугацааны эрхээр тодорно гэдэгт итгэлтэй байна. Мэдээллийг түгээгч нь үнэний мөрөөр ороод, эрэн сурвалжлаад гаргаад ирсэн гэж хэлж чадахгүй нь. Эрэн сурвалжилсан нийтлэл, эрэн сурвалжлах сэтгүүл зүйн үнэр ч алга учир ингэж хэлэв. Эх сурвалжаа зааж нэрлэх, баталгаатай, хөдлөшгүй баримтад түшиглэх, эцэст нь сайтар нягталсны эцэст олон нийтэд түгээх гэсэн эрэн сурвалжлах сэтгүүл зүйн шаардлага шалгуур үгүйлэгдэж байна. Гүтгэлэг гэж нэрлэж болно. Тэгэхээр ийм гүтгэлгийг сонин, сайтад нийтлэх нь хэвлэлд өөрт нь туйлын хортой үр дагавартайг сануулах юун. Хэвлэлээр удаа дараа гүтгүүлээд буй, "Эрдэнэс Таван Толгой" ХК-ийн Д.Ариунболдын хувьд МОНЦАМЭ агентлагийг удирдаж байсны хувьд Монголын хэвлэлийн салбарыг сайн мэддэг хүний нэг. Тиймээс хүлээцтэй ч хандаж байгаа. Бизнесийн чиглэлээр мэргэшсэн удирдагч. "Эрдэнэс Таван Толгой" ХК-ийг яг нэг жилийн өмнөөс удирдаж эхэлсэн. Төр сайн менежер байж болно гэдгийг энэ богино хугацаанд харуулж дөнгөсөн. Багаа зөв удирдсаны хүчинд БНХАУ-ын Чалко компанид төлөх 6 жил сунжирсан их өрийг зургаахан сарын дотор барагдуулж, улсаа өрийн дарамтнаас чөлөөлөхөд үнэтэй хувь нэмэр оруулсан чадварлаг удирдагч гэдгийг нэмж хэлэх нь зүйтэй байх.
Харин нийтлэлийн хувьд дүгнэхэд, улс төрч бүрийн сонирхлыг татаж, сэтгэлийг эзэмдсэн компанийг удирдаж буй түүнийг оролдох шалтаг, шалтгаан олдолгүй ирсэн учир, Засаг огцрох үеийг ашиглах нь зөв гэж үзсэн бололтой. Төгсгөлд нь хэлэхэд, нэгдүгээрт идэж уусан, хоёрдугаарт бие нь өвдөж ерөнхий сайдтай уулзаж ажлаа өгөх тухай чөлөө гуйсан, эцэст нь байцаагдахаас айж, гадагшаа зугтаасан гэдэг бол бүгд үнэнд нийцэхгүй, гүжир гүтгэлэг юм. Гүйцэтгэх захирал Д.Ариунболдын хувьд бие эрүүл, ухаан саруул, гадаадад томилолтоор ажиллаж буйг лавлах "Эрдэнэс Таван Толгой" ХК оршиж буй. Өөрөөс нь асууж тодруулья гэвэл, энэ долоо хоногт эх орондоо ирнэ. Нэг л үнэн гэж бий гэдгийг санацгаая. Дөмөг яваа нэгнээ дөнгөх "муухай" монгол зангаасаа салцгаая гэж уриалья.
Ц.ЭНХБАТ