.JPG)
Монголд нэг асуудал байна. Тэр нь аливаа зүйлийг "монголчлох" буюу өөрийнхээрээ гуйвуулдаг гажуудал. Энэ бол техник, технологи төдийгүй, Монголд баталж, хэрэгжүүлж буй хууль дүрэмтэй ч бас холбоотой. Олон улс оронд амжилт дагуулсан хууль ч Монголд утга учраа гээсэн гэж зарим мэргэжилтнүүд дүгнэдэг.
МҮОНРТ-ийн хуулийг энд оруулж нэрлэх нь бий. Уг хуулинд нэг л дэвшилттэй санааг шингээсэн. Ард нийтэд үйлчлэх үүрэг зорилготой МҮОНРТ-ийн удирдлагыг төрийн оролцоогүйгээр ард иргэд өөрсдөө сонгон батлахад энэ хууль зориулагдсан. Хуулийн амин сүнс ч энэ заалт юм. Гэтэл энэ үндсэн зарчим алдагдаж, эрх баригчдын мэдэлд шилжсэн гэх шүүмжлэл он жил дамжин үргэлжилж байна. Хэнийг томилж буйдаа асуудал биш, Олон Нийтийн Үндэсний Зөвлөлөөр дамжуулан үндэсний олон нийтийн радио телевизийг эрх баригчид "атгасан" хэвээр байгаа нь олны шүүмжлэл дагуулж байна. Үүнийг хууль баталсан, хэрэгжсэн цагаас нь харж болно.
Хуулийг гууль болгох ч гэж нэрлэж болно. Иргэд, олон нийт биш, эрх баригчид л томилгоогоо үргэлжлүүлэн хийсээр байна. Хамгийн эхний жишээ бол МАН-ын (Тухайн үед МАХН байсан) удирдах зөвлөлийн гишүүн Д.Тэрбишдагвын хүргэн ах, сонгуулийн үеэр намын реклам сурталчилгааг нь хийж, ПИАР-ын багт ажилласан "боролдой" Мягмарыг намын шугамаар томилж байсан түүхтэй.
МАН-ын эрх барьж байх үеийн алдааг АН ч давтаж, эрх барьж байх үедээ өөрийн намын ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ц.Оюундарийг Үндэсний зөвлөлд нөлөөлөн МҮОНРТ-ийн ерөнхий захирлаар томилуулсан ойрын жишээг ч бас дурдаж болно. Эрх баригч нам солигдсоны дараа Ж.Эрдэнэбатын тэргүүлсэн Засгийн газар ч Ц.Оюундарийг мөн л өөрчилж МАН-ын бага хурлын гишүүнийг МҮОНРТ-ийн ерөнхий захирлын албан тушаалд томилсон. Мөн л намын харьяалал, нөлөөлөл орсон. Ингэж л хууль гуйвж, МҮОНРТ аажим аажмаар эрх баригч намын мэдэлд шилжих процесс гүнзгийрч байна. Асуудал одоогийн дарга Нинжид (Нинжийг шүүмжлэх санаа агуулсангүй) байгаа юм биш. Үндэсний зөвлөл гэж байгууллага хуулийн утга санааг нэг мөр алдуулжээ.
Одоо тэр байгууллагыг хэн удирдаж байна вэ? гэж асууя. Улс төрч, эрх баригч намын зүтгэлтэн Энхмандах. МАН-ын зүтгэлтэн, тус намын нарийн бичгийн даргаар хэсэг хугацаанд ажиллаж байсан хүний хувьд намынхаа даалгавраас гажих нь юу л бол хардаж болох. Дээр нь нэг зүйл тодорхой болсон. Олон нийтийг төлөөлөх Зөвлөлийн гишүүдийн ард хувь улс төрчид болон улс төрийн нам зогсож, тэдний дэмжлэгтэйгээр Үндэсний Зөвлөлийн гишүүн болдог нь нэгэнт ил болжээ. Тиймээс хуульд яаж заах нь чухал биш, ҮЗ-ийн гишүүний дийлэнхийг хэрхэн бүрдүүлэх нь эрх баригчдын анхаардаг гол ажил болжээ. Үүнийгээ ч сайн биелүүлсэн байна. Яг үүнтэй адил олон нийтийн хяналт тавих байгууллага бол АТГ, хуулиараа л мөн ОНЗ-тэй. Тэнд ажиллах, хяналт тавих гишүүдийг ч гэсэн улс төрийн намын шугамаар биш олон нийтийнх нь чиглэлээр сонгодог хэлбэрийг иргэд үгүйлж байна.
АТГ-ын ОНЗ-д гүйцэтгэх ажлын онцлогийг ядаж "гадарладаг" иргэдийг оролцуулбал Баасан "эгч" шиг үймүүлээд байхгүй юм. Энэ хоёр байгууллагын онцлогийг ойлгож, ОНЗ, ҮЗ-ийг нь улс төрөөс ангид, намын шууд харьяалал, хамааралгүй хүмүүсээр бүрдүүлэхэд төр анхаарах цаг болжээ.
С.ШҮРЭНЧИМЭГ
