13,14-р зуунд Дархадын хязгаар нутагт соёлын чухал элемэнт байсан гэхээр санаанд багтамгүй. Ухмал модон авс бол нүүдэлчин соёлт ард түмний хэдэн зуун жилийн соёлын илрэл, залгамж холбоо юм. Монголчууд язгууртнуудаа ухмал модон авсанд хийж, төмрөөр бүсэлж, торгоор доторлож оршуулдаг талаар Мин улсын судар номонд бичсэн байсантай олдвор яв цав нийлж байна. Авсан дээр нь алтан нар, сар дүрсэлсэн олдвор Хүннүгийн булшинд цөөнгүй. Яах аргагүй язгууртан, дээд зиндааны хүмүүс байсныг олдвор илтгэнэ. Ийм их олдвортой Монгол улс өөрийн гэх судалгаа хийх, сэргээн засварлах лаборатори ч үгүй. Олдвороо боох шүлтгүй, тусгай цаас ч үгүй сууж байна. Соёлын өвөө хадгалах, хамгаалахад гадагшаа л хандахаас өөр аргагүй болсон.
"ӨНӨӨДӨР"сониноос ишлэв