Хөгжил буурай, санхүүгийн сахилга бат сул дорой, хувиа хичээсэн,өнөөдрийн цаадахыг харж чаддаггүй удирдагчидтай улс орныг "сагслах" хамгийн хялбар болсон гэж Английн " Sun " нөлөө бүхий сонинд бичжээ.
Пакистанаас өгсүүлээд Джибоути, Малдиваас Фижи гээд олон арван улс орон Хятадын өр сүлжсэн торонд хүлэгджээ. Өрийн урхи - дипломат харилцаа, өрийн колончлол ч гэдэг нэр томьёо хэдийнээ үүсжээ. Цагаа болохоор өрөө нэхдэг. Түүнийг нь дарж чадахгүй улс орон нь дампуурлаа зарладаг жишиг нэгэнт тогтсон. Шри Ланк бол хамгийн ойрын жишээ. 1 тэрбум ам. долларын өрөнд унасан Шри Ланк улс далайн боомтоо Хятад улсад гэрээгээр 99 жилийн хугацаатайгаар олгосон. АНУ-ын цэргийн томоохон баазын нэг болох Джибоути ч өөрийн улсын далайн гол боомтоо Бээжингийн хамаарал бүхий компанийн мэдэлд шилжүүлэхдээ тулсан. Хятад улсад хамгийн ойр цэргийн баазаа Хятадын мэдэлд алдахгүйн тулд Америкчууд ч мэрийж буй.
-Хятад улс буурай хөгжилтэй орны удирдагчид, өндөр албан тушаалтнуудыг нь авилгалд живүүлж, улс орныг нь өрөнд идүүлж, тусгаар тогтнолыг нь хазайлгаж байна гэж АНУ-ын төрийн нарийн бичгийн дарга асан Тиллерсон өнгөрсөн 3-р сард мэдэгдэж байсан. Монгол, Монтенегро, Лаос зэрэг оронд олгосон томоохон дэд бүтцийн зээл нь эдгээр улсыг ч өрөнд живүүлж эхэлсэн. Санхүүжилтийн нэгээхэн хэсэг нь "Нэг зам. Нэг бүс" хөтөлбөртэй уяатай. Зээл авсан улс нь голдуу зам тавих, эс бөгөөс далайн боомт бариулж буй . Зээл олгохын зэрэгцээ Хятад улс бүс нутаг дахь цэргийн хүчээ ч эрчимжүүлж буй. Африкийн Тонга улс өрнөөс мултрах аргагүй болсон. " Өр бол үндэсний дарамт боллоо" гэж Тонга улсын ерөнхий сайд Австралийн телевизэд ярилцлага өгөхдөө зөвшөөрчээ.
-Чин сэтгэлийн туслалцаа. Тулгалт биш. Гэж Хятадын эрх баригчид хэлж буй ч өр төлөх цаг буурай бүх улсад нүүрлэнэ.
Одоогоор Африкийн Самао, Папау, Шинэ Гвиней, Фижи улс 181 саяас 498 сая ам.долларын өрөнд баригдсан байна. Хятад улс Номхон далайн улс орныг эрхшээлдээ оруулахын тулд 2 тэрбум ам.долларыг 2006 оноос хойш "цутгасан" тухай Английн Sun" сонинд нийтэлжээ. Энэ нийтлэлд Монгол улсыг хамруулсан байгаа нь анхаарал татлаа.
Тэгвэл хамгийн ойрын жишээг дурдахад, Дархан-Улаанбаатарын 240 км замыг Хятад улсын төрийн болон хувийн 5 компани барьж байна. Санхүүжилтийг нь Азийн хөгжлийн банкнаас гаргасан байна. Яг л ийм замаар явсан Туркмен улс өрөө төлж чадалгүй газар нутгаасаа өгсөн. Киргиз ч энэ замыг туулж буйг өнгөрсөн жил өөрийн нүдээр үзсэн. Энэ бүхэн Монголыг нөмөрчээ, гунигтай нь.
Тоймч Ц.ЭНХБАТ
