Камбожийн Байгаль орчны яамны зэрлэг ан амьтдын судалгааны баг саяхан Срипокийн цөлөөс нэн ховордсон сиамын матрын (Crocodylus siamensis) 8 ангаахайг илрүүлжээ. Тус багийнхан 2019-2021 он хүртэл Дэлхийн байгаль хамгаалах сан, Байгаль орчны яам болон бусад түнш байгууллагуудтай хамтран гүнзгийрүүлсэн судалгаа хийсний дараа зарим шинэ төрсөн матруудыг тус газарт камержуулж ажигласан байна. Тус улсын Дэлхийн байгаль хамгаалах сангийн Камбож дахь захирал ноён Тиак Сенг хэлэхдээ, матруудыг хянах үйл явц нь Камбожид шинэ дээд амжилт тогтоон, бүс нутгийг дэлхийн хэмжээнд матруудын амжилттай өндөглөдөг газар болгож, матруудыг нэг төрөлд ангилна гэж мэдэгдэв. Камбож улс нэн ховор матруудын дэлхийн хамгийн өндөр хамгаалалттай газар нутаг юм. Камбож бол дэлхийн матрын популяцийн 50 орчим хувийг эзэлдэг сиамын матрын бүс нутаг билээ.
Энэхүү сиамын матар бол дэлхийн хамгийн ховор амьтдын нэг юм. Энэ төрлийн матар ховордсон тул IUCN-ийн Улаан номонд (Олон улсын байгаль хамгаалах холбоо) орсон байдаг. Камбож бол дэлхийн матрын популяцийн 50 орчим хувийг эзэлдэг сиамын матруудын нутаг дэвсгэр юм."
Хамгийн их тоо нь Кардамон ууланд байдаг. Саяхан бид энэхүү Сиамын матрыг манай Срепок мужаас олсон нь шинэ дээд амжилт юм. Энэ нь зэрлэг амьтан бөгөөд тийм ч олон биш тул үүнийг олох нь амаргүй ажил байсан. Эдгээр матрууд маш ичимхий тул тэдний амьдардаг газраас ч хүртэл олох хэцүү байдаг. Гэхдээ бидэнд олох арга байгаа. Хэрэв манай судлаачид ямар нэгэн сэжүүр олдвол ойд автомат камер байрлуулдаг. Манай багийнхан 2003 онд нэг удаа олж илрүүлж байсан.
Дэлхийн байгаль хамгаалах сан, Байгаль орчны яам болон бусад түнш байгууллагуудтай хамтран бид 2019-2021 он хүртэл гүнзгийрүүлсэн судалгаа хийсэн бөгөөд 2021 оны 9-р сард манай баг эрдэмтэд төдийгүй дэлхийн судлаачдыг гайхшруулсан гайхалтай түүхтэй тулгарсан. Манай баг 8 сиамын матрыг олсон. Бидний олдворууд дөрвөн гол мессежийг өгөх болно: Эхнийх нь Камбожийн үржлийн популяциийн шинэ дээд амжилт, энэ ховор матар амжилттай үржиж чаддаг гэдгийг батлах юм. Камбожид бид энэ газрыг үржлийн популяцийн жагсаалтад хараахан бүртгүүлээгүй байна.
Хоёр дахь мессеж бол манай Сре Пок бүс бол матруудын амжилттай өндөглөдөг газар гэдгийг дэлхий нийтэд мэдээлэхийн тулд бид энэ бүсийг дэлхийн тэмдэгтэд оруулах болно.
Гурав дахь мессеж нь Срепок бол дэлхийн байгаль хамгаалах хамгийн өндөр чадамжтай газар нутгийн нэг гэдгийг харуулах чухал юм. Гэхдээ зөвхөн эдгээр ховор матрууд төдийгүй бусад олон ховор амьтдыг арчилж тордож байна.
Дөрөв дэх мессеж нь бас чухал зүйл бол тус газрыг эзэгнэж буй Байгаль орчны яамны харьяа эргүүлийн албан хаагчид хуулийг сайн хэрэгжүүлдэг. Тус газрын хамгаалалт маш сайн байсан тул бид энэ ховор амьтан байгааг олж мэдсэн.
Уулын матруудыг олсны дараа миний ажил бол гол бүсэд загасчлахыг хориглож, байнга эргүүл хийх явдал юм. Бид нутгийн иргэдийн эсэргүүцэлтэй маш их тулгардаг.
Үлдсэн байгалийн баялгийн ач холбогдлыг ойлгохын тулд чиглүүлэх хэрэгтэй. Хүмүүсийн ойлголт хязгаарлагдмал хэвээр байна. Ойлгодоггүй хүмүүсийн хувьд бидний хориглосон зүйлийг хийсээр байгаа ч байгалийн баялгийн ач холбогдлыг ойлгодог хүмүүсийн хувьд тусгай хамгаалалттай газар ирдэггүй.
Би Камбожид дэлхийн хамгийн ховор матрыг хараад маш их баяртай байсан.
