.jpg)
Далай лам буцсан. Тэр хэрэг зорилгоо бүтээсэн. 9-р Богдын хойт дүрийг тодруулахгүй гэж мэдэгдэж байсан ч, Монголоос хөөрөхийн өмнө тэр балчир хүүхэдтэй уулзаж шинжсэн тухайгаа хэвлэлийн бага хурлын үеэр мэдэгдсэн. 9-р Богдын гэрээслэлийн дагуу Далай ламын таашаалд нийцүүлэх ёстой байсан. Далай лам сэтгэлдээ нийцсэн тэр хүүг олсон ийм үйл явдал өрнөлөө. Хэн болохыг нь 5 нас хүрэхээс нь өмнө зарлах юм байна. Далай ламын айлчлалыг эргэж мөшгөвөл, Далай лам модон хохимой өдөр Монголд ирсэн. Гандантэгчинлэн хийдийн тэргүүн хамба ч энэ өдрийг сонгож урьсан нь, зарим нэгэн сүсэгтэний сэтгэлд нийцээгүй. Эндээс хамаг юм эхэлсэн гэж болно.
Хятадын засгийн газар хоёр ч удаа мэдэгдэл гаргасан. Ирэхээс нь өмнө, ирсэн хойно нь ч. Манайхан, монголчууд бие даасан улс гэдгээ Хятадуудад үзүүлнэ гэж хөндий цээжээ дэлдсэн нэг хэсэг байсан. Нөгөө талаас Засгийн газар Далай ламын айлчлалд огт хамаагүй гэж хоёр ч удаа мэдэгдэл гаргаж, Засгийн газраас холдуулахыг хичээсэн. Гэвч, Хятад улсыг үл тоомсорлосон үйлдлийхээ хариуг Монголчууд амсах цаг иржээ.
2006 онд Далай ламыг Монголд айлчлал хийсний төлөө сануулга болгож Эрээний хилээ Хятадын зүгээс хоёр хоног хааж байсан. Өнөөдөр 90 хувь Хятадаас эдийн засгийн хувьд хамаарч буйн хувьд, Монгол улс бие даасан улс гэж ярихад бүрхэг болжээ гэдгийг Хятад Улс мэдрүүлэхээр шийдэв бололтой.
Эхний удаад Монголын Засгийн газар болон УИХ-ын гишүүдийн Хятад улсад айлчлах, аль хэдийний төлөвлөсөн, протокольд тусгагдсан хэд хэдэн айлчлал нь үнэхээр цуцлагдсан гэдгийг ГХЯ-ны сайд Ц.Мөнх-Оргил сандруухан мэдээлэв.
Түүний араас, Хятад улсаас 4,2 тэрбум ам.доллар зээлэх хэлэлцээр бүрэн зогссоныг ч албан ёсны эх сурвалж баталлаа. Ямар ч гэсэн хоёр улсын түншлэл, итгэлцэлд цав сууж, хоёр орны нийгэм, эдийн засгийн хамтын ажиллагаанд ч нөлөөлж болох түвшинд хүрснийг Хятадын Засгийн газрын дэс дараалсан хориг алхам гэрчлэх болжээ. Хятад улс руу хийх томилолтоос гадна, Оросын Холбооны Улсад хийх Зам тээврийн сайд Ганбатын айлчлал ч мөн цуцлагджээ. Монгол улс бие даасан, тусгаар улс гэж хөндий цээжээ хоосон балбах цаг өнгөрч байна. Тусгаар бие даасан улс байхын тулд эдийн засгийн чадамжтай, бусдаас хараат бус байхын чухлыг үүсэж буй цаг үеийн асуудал улам тодотгож байна.
Архи, ундааныхаа бөглөөг ч өөрсдөө үйлдвэрлэж чадахгүй улс, бусдын хэлж, сануулж буйг анхаарах цаг болсныг Далай ламыг урьсан өндөр дээд эрхмүүд эрх биш анхааралдаа аваасай. Далай ламыг тусгай онгоцоор Монголд авчрах гэж оролдсон, авчирсан хойноо төрийн цагдаагийн хамгаалалтад авсан, Төрийн хамгаалалттай Их тэнгэрийн зочид буудалд буулгасан, Монголд зорчих визийг нь олгосон гээд Монголын төр, Засгийн оролцоо хангалттай байсан гэх үндэслэл байна гэж Хятадын тал үзэж буй гэнэ.
Тиймээс итгэлцэл, түншлэлд ч цав сууж эхэлсэн байна. Харин энэ ажлыг гардан хийсэн хүн нь Монголд маш нөлөө бүхий этгээд гэдгийг л таах үлдлээ. Харин түүний тарьсан балаг, Монголын нийгэм, улс төрийн амьдралд сөрөг нөлөө үзүүлж эхлэв.
Аналист, Ц.ЭНХБАТ
