Нүүр   /   НИЙТЛЭЛ

2023-05-25  

    Морин хуурын чуулгын Япон дахь аялан тоглолтын 12 дахь тоглолт 12 дугаар сарын 19-нд Токио хотын Хачиожи дүүргийн соёл олон түмний “Жи Ком танхим”-д болох хувиартай байлаа. Манай багийнхан Фүжи уулын хаяа, Яйзү хотоос өглөөгүүр Токио хот руу хөдлөв. Нийт гурван долоо хоног Японы арав гаруй хотоор аялан тоглолт хийгээд буцаж буй хэрэг юм. Яйзү хотоос хөдлөхөд нэг хэсэгтээ л Фүжи уул биднийг дагалдан нүд баясгаж байлаа. Манайхан ч автобусныхаа цонхоор Фүжи уулыг хангалттай зураглаж явлаа. Токио зүглэх зам энэ цаст цагаан уулаа тойрч гардаг аж. Нэг далд ороод л дахин хэсэг гарч ирээд л манайхныг шуугиулж байх юм энэ Фүжи. Завхан аймгийн нутгаар аялаж явахад манай Отгонтэнгэр хайрхан аянчин гийчдийг бас ингэж нэг дагадаг даа, тэр л санаанд орж явлаа. Үдийн цайгаа уухаар их үдэд зам зуурын зоогийн газарт буухад тэртээ хойхонтой Фүжи хайрхан бас л дүнхийж байх. Бидний унаа болох лимузин автобус гурван цаг хагас давхиад буй. Залуус унд хоолондоо орчихоод гарч ирээд Фүжи хайрхантай янз янзаар л зургаа авахуулж байв. Өтгөн нарс, хайлаасны араас Фүжи уулын цаст орой дүнхийж харагдана. 

Наахантай нь морин хуур урлаач, “Эгшиглэн ХХК”-ний захирал Монгол улсын соёлын гавъяат зүтгэлтэн П.Байгальжав, Морин хуурын чуулгын хөгжимчин, СТА Б.Алтантуул нар зогсож байна...    Уртын дууч, Монгол улсын гавъяат жүжигчин Б.Мөнхбаатар бөхийн нэрт засуул, цол дуудаач гэдгийг хүмүүс мэдэх байх. Бишгүүр хөгжимчин СТА С.Одсүрэн залуудаа барилдаж зодоглож явсан нэгэн аж. Найз нөхдүүд нь түүнийг бөхийн шаваа, дэвээг их сайхан хийдэг гэж магтацгаах юм билээ. Тэрээр энэ авъяасаа цаст Фүжи уулын архантайх зоогийн газрын зогсоол талбайд ийн үзүүлэв. Нэрт цол дуудаач Б.Мөнхбаатар цолыг нь уянгалуулан дуудаж чуулгынхнаа баясгав. Чуулгын жүжигчид, хөгжимчид ч ганц нэгээрээ бас зургаа авахуулж байлаа.

     Цохиур хөгжимчин Б.Болортунгалаг Фүжи уулын архантайх зоогийн газрын зогсоол дээр байлаа.

Оройхондоо бид Токио хотноо ирж анх буудаллаж байсан “Кэйо плаза” зочид буудалдаа бууцгаав. Энэ зочид буудалд өрөөндөө би хүзүүний зүүлтээ мартсан байв. Токиогоос яваад дараагийн хотод очиж хоносныхоо маргааш л зүүлтээ хайгаад олоогүй юм. Нэг газраас тэгж байгаад гараад ирэх байх гээд хэд хоносон... Зочид буудалдаа ирчихээд өөрийнхөө байрлаж байсан өрөөний дугаарыг ресепшнд өгч зүүлтээ сураглав. Залуус нь бичиж тэмдэглээд л авна лээ. Надад наймдугаар давхарт өрөө хувиарласан байв. Өмнө нь би 10 дугаар давхарт байсан юм. Өрөөндөө ороод түр амарч байтал хаалганы хонх дуугарч байх. Гялгар ууттай юм барьчихсан зочид буудлын дүрэмт хувцастай бүсгүй зогсч байв. Та үүнийг хүлээж аваад гарын үсгээ энд зурна уу гээд миний өмнө байрлаж байсан өрөөний дугаартай бичиг цаас ширээнээ тавьлаа. Миний хоёр оймс,  метрогоор зорчсон нэг карт, тэгээд нөгөө зүүлт маань тэр уутанд нь байж байх.

Өрөөний үйлчлэгч  нь буудлынхаа ресепшнд мартсан эд зүйлийг минь хүлээлгээд өгчихөж. Ер нь мөнгөтэй түрийвч энэ тэр байсан ч тоо ёсоор нь зочид буудлынхаа зохих алба ажилтнуудад мэдээлж хүргэдэг хэм хэмжээ, ёс зүй япон хүмүүс, японы аль ч үйлчилгээний албанд хэвшсэн байдаг аж. Токиогийн энэ зочид буудалд бид дөрөв хоночихоод дараагийн хот руу аялахаар автобусандаа сууцгааж байсан юм. Манайхны нэг нь бэлэн мөнгө, карт болон паспорт бичиг баримттай жижиг гар цүнхээ сураглаад явчихлаа. Чемодан сав, ачаа бараа зөөж байхдаа энд тэнд тавиад мартсан уу, эсвэл өрөөндөө мартаж үлдээсэн үү гээд л элдэв таамаг, яриа хөөрөө бидний дунд болов. Манайхны орчуулагчид автобусаа түр хүлээлгээд буудал руу буцаж орцгоов. Хэдэн минутын дараа буудлын менежер залуу орчуулагчидтай хамт автобусны хажууханд хүрч ирж битүү скочдсон том түрийвч маягийн гар цүнхийг эзэнд нь авчирч өгөөд доторхи мөнгө, карт бичиг баримт нь бүрэн буй эсэхийг лавлаж хүлээлгэн өгсөн тухай гарын үсгийг нь зуруулж байна лээ. Японы үйлчилгээний дэг жаяг, ажилтнуудынх нь хариуцлага ёс зүй ер нь хаа сайгүй ийм юм билээ. Би Осака хотод “Үүлэн цэнхэр асар” буюу “Абено Харукас” гэгдэх цамхаг үзэж явахдаа кофе шоп-д түр тухласан юм. Гарахдаа сандалын түшлэгт нь өлгөж тавьсан дүрс бичлэгийн камераа авахаа мартчихаж. Ойрхны дэлгүүр орж компьютерийн шилжүүлэг залгуур авч хагас цаг шахам явж байгаад гэнэт камераа санаж нөгөө кофе шоп-д эргэж очиж байв. Миний паспортыг үзэж, надад замчилж явсан “Өдрийн сонин”-ы Осака хот дахь сурвалжлагч бүсгүйн бичиг баримтыг лавлагаа болгон бүртгэж аваад камерыг минь надад өгч байв. Бас л гадуур нь битүүмжилж скочдсон байх юм билээ. Ер нь Японы аль ч хотод, ямар ч үйлчилгээний газар, галт тэрэг, метро, автобус унаанд манайхны мартсан эд зүйлс, мөнгөтэй түрийвч ойрхондоо бол тэр газраа байж л байдаг юм билээ гэх жишээ баримтыг танилууд, найз нөхдийн хүрээллээс би сонсож л байсан юм. Тэр сонсож байсан тохиол надтай ч, миний хамт аяласан нөхөдтэй учирсныг дээр өгүүлэв...

    Маргааш нь манайхан өглөөний цайны дараа тоглолтын бэлтгэлээ хийхээр автобусандаа сууж “Жи Ком танхим”-д нь очив. Томоохон концерт, урлаг соёлын арга хэмжээ, улс төр, бизнесийнхний уулзалт гээд л дүүргийн ажил амьдралтай олон үйл ажиллагаа энд өрнөдөг аж. Манай автобус бараг жүжгчидтэйгээ тэр байшинд орох дөхөв. Том цахилгаан өргүүрийн дэргэд зогсоод жүжигчдээ ч, хөгжмийн том зэмсэг хэрэгслүүдээ ч буулгалаа. Тэр цахилгаан өргүүр буюу ачааны лифт нь бүх жүжигчдийг хөгжимтэй нь багтаагаад явчихаар том юм. Манайхан ч багтаад л сууцгаачихлаа.

Аялан тоглосон өмнөх хотуудын ихэнх театр ийм лифттэй байсан болохоор жүжигчид, хөгжимчид сүрхий гайхсангүй. Тоглолтын тайз, үзэгчдийн танхим ч бусад театрынхаас онцгой ялгарах юмгүй, хэмжээгээрээ заримаас арай том байж магад санагдаж байлаа. Бусдаас бас нэг ялгаатай нь театрын тайз заслыг хийж бэлтгээгүй байв. Театрын найруулагч, менежерүүдтэй манай багийн ахлагч болон чуулгын удирдаач маань орчуулагчидтайгаа яриа хөөрөө болцгоолоо. Яриа хөөрөөний дараа жүжигчид маань өөрсдөө тайзаа засахаар болцгоов. Багийн ахлагч маань тайз засах захиалгаа театрынханд өгөөгүй мартсан болох тухай яриа жүжигчид, орчуулагчдын дунд гарч байлаа. Сүүлийн хоёр гурван өдөр Сато саны бие чилээрхүү байх шиг байв. Өнөө өглөө буудлаас “Жи Ком төв” гарахын өмнөхөн цохиур хөгжимчин Г.Гантулгаар толгой хүзүүндээ бариа засал хийлгэж байсан. Тавь гаруй хүн удирдаж хориод хоног арав гаруй хотоор ийм хэмжээний аялан тоглолт зохион байгуулна гэдэг бол энэ насны эмэгтэй хүнд тийм ч амар ачаа биш байх. Арван хэдэн хотын театрт тоглолтын захиалга өгөх, жүжигчид болон бусад хүмүүсийн зочид буудал, хоол унд, унаа тээврийг зохицуулах гээд их л олон ажил алба энэ хатагтайн нуруун дээр буусан байж таараа. Морин хуурын чуулгыг Эн Эйч Кэй-д тоглуулах ажил асуудлыг нилээд олон сарын өмнөөс хөөцөлдөж байж зөвшөөрүүлсэн гэдэг. Энэ бүх ажлыг амжилттай зохион байгуулж ард нь гарахын өмнөхөн бага зэрэг алдаа гарч... Чуулгын хөгжимчид, дуучид асуудлыг ойлгож “Жи Ком танхим”-ийн тайзыг дор нь бэлэн болгов. Чуулгын удирдаач Түвшинсайхан эрхэм ч тайзны тавиур, эд хэрэгсэл зөөж угсраад л гүйж байна лээ.

 

Тайзны засал, бэлтгэл ажил амжилттай дуусаад жүжигчид маань унд цайндаа явж түр завсарлацгаав. Орчуулагч Ц.Бурмаа хатагтайн ярих нь сүүлийн өдрүүдийн ачаалал, ажлын нервээс болоод Сато саны нуруу өвдөж таталт өгөөд буй гэж ярьж байсан юм. Нэгэн үе Соёлын яамны орлогч сайдын алба хашиж байсан Баатарцогт эрхэм Токио хотод ажиллаж амьдардаг өөрийн танил бариа засалч өвөр монгол эрийг дагуулан ирж Сато саны эрүүл мэндэд анхаарал халамж үзүүлж байв. Бариа засал, эмчилгээ амжилттай болж Сато саны бие сэргэж концерт ч товлосон цагтаа эхлэв. Тайзны арын пультнаас Сато сан энэ концертыг удирдан явуулж байлаа.

Дуучид, хөгжимчид ч урьд өмнөх тоглолтын үеийнх шиг огтхон ч түүртэхгүйгээр авъяас чадвараа үзүүлж үзэгчдийн нижигнэсэн алга ташилтын дор тоглолтоо үргэлжлүүлж байлаа. Концертын төгсгөл хавьд Сато сан уламжлал ёсоор хөгжимчдөө танилцууллаа. Хөгжимчин С.Одсүрэн, Х.Лханаасүрэн нар эвэр бүрээгээ нийлүүлэн найрамдал, хайрын илэрхийлэл болгон эвэр бүрээгээ нийлүүлэн зүрх дүрслэхэд үзэгчид бүр ч илүүтэй алга ташин баяр хүргэж байв.

Дуурийн театрын гоцлол дуучин , сопрано Б.Энхнаран концертын төгсгөлд “Монголын тал нутаг” дуугаа дууллаа. Алга нижигнэж байв. Тасралтгүй алга нижигнүүлсээр дахиуллаа. “Фүрүсато” буюу “Нутаг минь” гэх япон дууг баритон Б.Монголхүү, сопрано Б.Энхнаран нараар дуулуулж байж л “Жи Ком”-ын үзэгчдийн сэтгэл улам ханах шиг болно лээ. Концерт амжилттай болсонд Сато сан ч, чуулгынхан ч баяртай байлаа. Хачиожи дүүргийн захиргааныхан цэцгийн том баглаагаар баяр хүргэлээ. Монголд хоёронтоо Япон улсын Элчин сайдаар ажилласан Такэнори Шимизү сан бас  тайзнаа хүрэлцэн ирж Сато сан болон чуулгын хөгжимчид, дуучдад баяр хүргэсэн юм...

    Маргааш нь өглөөний цайны үеэр Шимизү сантай би тааралдав. Тэрээр бидний буусан энэ зочид буудалд байрлаж концерт үзсэн юм байна. Хэдэн үг сольж таны сэтгэгдлийг сонсмоор байна гэхэд тэрээр зөвшөөрсөн юм. Хорин хэдэн жилийн өмнө миний бие Японы Гадаад хэргийн яамны шугамаар Токио, Осака,Камакура хотод хэд хоногийн танилцах аялал хийж, Гадаад яамаар нь орж албаны хүмүүстэй уулзаж явлаа. Тэгэхэд Шимизү сан тус яамны Хятад Монголын тасгийн захирлын алба хашиж байсан санагдана. Тэрээр биднийг хүлээн авч хоёр орны харилцааны асуудлаар мэдээлэл хийж байсан юм. Дараа нь миний бие энэ томилолтоо үргэлжлүүлэн “Ардын эрх” сониныхоо даалгавраар Монгол улсын Ерөнхий сайд П.Жасрай гуайн айлчлалыг сурвалжлахад Шимизү эрхэм Монголын хэвлэл мэдээллийн багийг хариуцан үйлчилж байв. Сүүлд Элчин сайдаар Монголд томилогдон ажиллаж байхад нь зарим арга хэмжээн дээр тааралдаж мэндтэй явдаг байлаа. Тийм болохоор би түүнтэй бага зэрэг танил. Саяхан Монгол улсын Ерөнхийлөгчийг Японд айлчлахад манайхны хэвлэл мэдээллийнхнийг Гадаад яамныхаа зүгээс хариуцан ажиллаж байх шиг байна лээ. Морин хуурын чуулга Эн Эйч Кэй-д тоглолт хийж манай Ерөнхийлөгч, Японы Эзэн хаан тус тоглолтыг соёрхон үзэхэд Шимизү сан сурвалжлагчдын багийг танхимын хаана зогсох, хаанаас зураг авч болох энэ тэрийг зааварчлаад явж байв. Тэрээр Японыхоо Их дээд сургуульд монгол хэл сурч байгаад манай МУИС-д мэргэжил дээшлүүлсэн байх. Монгол хэл сайн эзэмшсэн дипломат. Одоо Токио хотноо нэгэн их сургуульд багшилж буй гэж байв. Тэр сургуулийнх нь зарим салбар энэ Хачиожи дүүрэгт байршдаг бололтой. Өчигдрийн концертыг сургуулийнхаа багш оюутнуудтай хамт үзсэн гэж ярьж байв. Орчуулагч Ц.Бурмаа саны ярих нь манай аялан тоглолтын багийн ахлагч Сато Норико сантай ажил төрлийн сайн харилцаатай, түүний зохион байгуулж буй урлаг соёлын иймэрхүү арга хэмжээг нь дэмжиж туслаж ажилладаг байх гэж ярьж байлаа. Морин хуурын чуулгынхантай Шимизү сан олон жил ойр дотны харилцаатай яваа юм байна. Чуулгын хөгжимчин Б.Алтантуулын ярих нь Шимизү сан Монголд анх Элчин сайдын яаманд дипломат ажилтнаар ирэхдээ л морин хуур тоглож сурах хүсэлтэй байсан гэнэ. Тэр хүслээ ч биелүүлсэн аж. Монголд Элчин сайдын яамандаа ажиллаж байхдаа нэрт морин хуурч  Ц.Батчулуун агсанд шавь орж морин хуур заалгаж байж. Зөвхөн шавь нь төдийгүй миний ханьтай олон жил сайхан найзалж нөхөрлөж явсан эрхэм хүн юм шүү дээ гэж Б.Алтантуул ярьсан юм.

              

   Токиогийн “Кэйо плаза” зочид буудалд уулзсаных Б.Алтантуул бид хоёр Шимизү сантай зургаа авахуулав. Дараа нь би Такэнори Шимүзэ сантай өчигдөр оройны тоглолтын талаарх сэтгэгдлийг нь сонсож ярилцлаа.

   -Та Эзэн хаан үзсэн Эн Эйч Кэй-д болсон тоглолт дээр очсон байсан. Өчигдөр дахиад л Морин хуурын тоглолтоо үзлээ. Танд ямар сэтгэгдэл төрөв?

   -Манай хоёр орны хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 50 жилийн ойтой холбогдсон олон арга хэмжээг хоёр тал зохион байгууллаа. Морин хуурын чуулгын тоглолт ч энэ хүрээнд болов. Миний хамгийн их хүндэтгэж явдаг Морин хуурын чуулгын тоглолт Японд тоглох болсонд би маш их баяртай байсан. Ганцхан харамсалтай нь Батчулуун багш энд байсангүй. Миний багш, миний анд найз байсан.

   -Тэр тухай би сонсож байсан, гэргий Алтантуул нь ч, бас морин хуур урлаач Байгальжав ч энэ тухай надад дурсаж ярьж байсан...

   -Батчулуун багшийн маань үндэслэн байгуулалцсан Морин хуурын чуулгын Эн Эйч Кэй-д тоглосон тэр тоглолт сайхан болсон. Эзэн хаан, эрхэм хатан тэр тоглолтыг соёрхон үзлээ. Манай оронд 50 жилийн ойн хүрээнд айлчилсан Монгол Улсын Ерөнхийлөгч бас Эзэн хаантай хамт үзлээ. Энэ нь бүр их ач холбогдолтой боллоо. Энд дашрамд хэлэхэд миний бие өнгөрсөн гуравдугаар сараас хойш л Эн Эйч Кэй-д болох энэ тоглолтыг Эзэн Хаанд соёрхуулах хүсэл сонирхол төрж энэ ажлыг амжуулахаар нууцхан хөөцөлдөж байв. Эзэн хаан хэдэн жилийн өмнө Ханхүү байхдаа Монголд айлчилж морин хуурчидтай тоглолт хийж байсан. Сая концерт үзээд Эзэн хаан, эрхэм Хатан маш их өндөр сэтгэгдэлтэй байгааг би харж их бахархаж баярлалаа. Концерт дууссаны дараа ч гэсэн Эзэн Хаан морин хуурынхантай хагас цаг гаруй уулзаж бас морин хуурын аялгуу сонсож асуулт тавьж яриа өрнүүлж байлаа. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч ч бас тэнд оролцсон. Морин хуурын чуулгын тэр тоглолт Монголын талын зохион байгуулсан хамгийн өндөр ач холбогдолтой арга хэмжээ болсон гэж би бодож байна. Сато Норико сан энэ ажлыг хариуцаж сайн зохион байгуулаа. Маш их идэвх зүтгэл гаргаж ажиллаа. Энэ ажилд би өөрийн хувь нэмрийг бага ч атугай оруулсандаа би баяртай байна.

    -Та ер нь ажил алба гээд тоглолтыг сууж үзэж чадаагүй байх... Эн Эйч Кэй-д тоглосон концертын үед Та Ерөнхийлөгчийг дагалдан ирсэн манай хэвлэл мэдээлэл, телевизийнхэнд үйлчлээд тэдний ажилд туслаад явж байхыг би харсан юм. Тийм болохоор өчигдрийн “Жи Ком” төвд болсон концертыг тайван сууж үзэхээр Та ирэв үү гэж асуух гээд байна л даа би?   

   -Тийм ээ, өчигдөр би сэтгэл тайван суугаад үзсэн. Одоо ажиллаж буй их сургуулийнхаа багш нартай, бас шавь нартайгаа хамт ирж үзлээ. Миний багшилдаг их сургууль энэ дүүрэгт, тэр “Жи Ком” төвд ойрхон байдаг юм.

     -Би өчигдөр орой Таныг концертын дараа Сато сантай уулзаад байж байхад харсан. Морин хуурын чуулгыг Эн Эйч Кэй-д тоглуулахад ч, бас Эзэн Хааныг тоглолт үзүүлэхэд ч Та Сато саны ажлыг дэмжиж оролцсоныг би ойлголоо. Япон, Монголын харилцаа, бас Япон хүмүүст Монголын урлагийг ойлгуулах талаар бас санаачлагатай байдгийг тань мэднэ. Та тэртээ гуч шахам жилийн өмнө Токио, Осакад өмнө хэвлэл мэдээллийн бидэнд үйлчилж тус дэм болж явсаныг өнөө дурсахад таатай байна. Тийм болохоор Таныг би эртнээс хүндэлж явдаг, бас Таны Монгол, Японы харилцааг хөгжүүлэхэд оруулж буй хувь нэмрийг тань ойлгож хүндэтгэж явдаг хүний нэг байгаа юм аа. Ярилцлага өгсөнд тань баярлалаа. Таны эрдэм номын болон хоёр орны харилцааг хөгжүүлэх ажилд тань амжилт хүсэн ерөөе.

  -Тийм тийм, Жасрай сайдын айлчлалыг би бас санаж байна. Монголын уншигч олонд сайн сайхны ерөөл дэвшүүлье, баярлалаа... гэснээр бидний ярилцлага өндөрлөсөн юм.

Д.Цэдэн-Иш. Токио хот, Хачиожи дүүрэг.

АНХААРУУЛГА : Уншигчдын бичсэн сэтгэгдэлд CONTROL.MN хариуцлага хүлээхгүй болно. ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Сэтгэгдэлтэй холбоотой санал гомдлыг 77008912 утсаар хүлээн авна

ИРЭХ СОНГУУЛЬД ТА АЛЬ НАМД САНАЛАА ӨГӨХ ВЭ?

МАН

АН

ХҮН

БУСАД

Санал өгөх