Ирээдүйн 100 жилийн үйл явдлуудыг зөгнөн бичсэн “Дэлхийн нууц товчоо” номын туурвигч О.Төмөртэй хийсэн Covid-19 вирусийн талаарх ярилцлагыг хүргэе.... Миний бие 2015 онд туурвисан “Дэлхийн нууц товчоо” номынхоо 178,179-р хуудсанд тус өвчний талаар зөгнөн бичсэн.
Таны зөгнөл болон тайллыг уншсан. Маш сонирхолтой мэдээлэл байсан. Энэ талаар...?
Зөгнөлд дурдсанаар тархсан бол өөр газар вирусийн үүсгэвэр бий юу? Дахин хаягдах шилэн шингэн бий юу? гэдэг асуултууд гарч ирнэ. Учир нь дахин олны дунд хэдийд ч, хаана ч тархаж магадгүй шүү дээ. Мөн вакциныг хэн бүтээх вэ? Түүнээс хэн ашиг олох вэ? гэдэг талаас нь ч харж болох юм.
Вирусын тархалт хэзээ дуусах бол, хэдэн хүн халдварлах бол ?
Голын усанд хор гүйх цагт хомсдоно. 100,000 хүн хол илүү хүрээд зогсоно бизээ.
Тус вирус одоо нэмж өөр улсуудад тархах бол уу?
Алтайн уулсаас цааш улсуудад нэмж илэрнэ. Тухайлбал: Баруун Өмнөд ази, Африкт.
Энэ өвчин дахин гарах болов уу? Гарвал хаана дахин тархах бол?
Энэ жил дарж чадах боловч дахин тархах нь цаг хугацааны асуудал. Одоогийн голомтот газраас зүүн урд зүгт хамгийн өндөр барилгуудыг цогцлоосон хүчирхэг, том хотод илэрч бас л асуудал тарьж эхэлнэ. Алсдаа урагшаагаа л тэлнэ. Өвчин дэлгэрэх дохио нь чулуугаар хийгдсэн том шүтээн сэвтэж цуурах, 13 давхарлагдсан сүм мэт барилгууд хүнээр дүүрэх цагт эхэлнэ. Дахин тархахдаа вирусийн бүтэц, хүрэх зам, халдах нь ижил байна.
Эрдэмтэн, судлаачид эмчилгээний аргыг олох уу? Хэзээ олох бол?
Дэлхий дээр аюултай вирус /хатгалгаа/ үүссэн бол түүнийг дарах эм ургамал, эмчилгээний арга байгальд байх л ёстой. Энэ бол байгалийн хууль. Тус өвчнийг тусахгүй байх боломж бий. Хамгийн гол нь эмчилгээний зөв аргыг олох нь чухал. Вакцин гарах нь ойлгомжтой, гэхдээ түүнээс илүү эмчилгээний аргыг түрүүлж олох чухал. Миний бие 3 сарын 14 орчим цагаан халадтай эмч юм уу судлаач хүн өвчний гарал үүслийг тайлж эмчилгээний аргыг олж олон нийтэд алдаршина гэж зөгнөж байгаа. Нас залуу гэж гологдсон тэрээр өндөр туранхай биетэй эмэгтэй хүн байна” гэж хэлэх байна. Хожим вирусийн талаар олон ном, судалгааны ажлууд гарахад бид илүү их мэдээлэлтэй болох байх. Мөн Монгол эмэгтэй учир шалтгааныг нь зөв тайлалцаж анагаахын шинжлэх ухаанд хувь нэмэр оруулна гэж зөгнөсөн.
Монголд энэ өвчин тархах болов уу? Та юу гэж бодож байна.
Бид бүхэн хөнгөн шүргэсхийгээд өнгөрнө. Манай Засгийн газар, ЭМЯ, ОБЕГ, Цагдаагийнхан сайн “шүүрдэж, шүүж” чадна. Иргэд бид итгэлтэй байж болно. Мэдээж урьдчилан сэргийлж ЭМЯамны зөвлөмжийг дагах хэрэгтэй, цагаан сараар золголт хийж хэт олноороо нэг дор цуглахгүй байх шаардлагатай.
Монголчуудыг Covid 19 вирусээс юу хамгаалж чадах бол?
Энэ вирус Хятадад их тархаад байгаа нь:
1. Хятадуудын хэрэглэдэг хоол хүнс нь өөрөө тус вирусыг өсч үржих боломжийг олгож байгаа байх.
2. Халуун агаар бүхий тухайн бүс нутаг, орчин нь мөн вирусын “амьдрах” нөхцөлийг дэмжиж байгаа болов уу.
Хятадаас гадна Япон, Хонг Конг, Филиппин, Франц улсад зорчсон байсан хятадын иргэн эсхүл далайн гаралтай хүнсний бүтээгдэхүүн байнга хэрэглэдэг хүн нас барсан нь үүнтэй холбоотой гэж үзэж байна.
Монголчууд бидний хувьд хоол хүнсэндээ хужир мараа идсэн малын махаа хэрэглэж дархлаагаа дэмжих нь зүйтэй. Энэ нь:
1. Малын махны шим тэжээл, уураг нь хүний биеийн дархлааг сайжруулж, вирусыг дарангуйлан “амьдрах чадваргүй” болгодог. Өвчилсөн хүн хэрэглэхэд хүртэл хатгалгаа нь хүндрэхгүй, эдгэрэх боломжтой. Өөрөөр хэлбэл малын махны бүтцэд ач тус нь байна.
Төмрийн агууламж ихтэй хоол хүнс ялангуяа “хужир мараа идсэн малын махыг” хүнсэндээ хэрэглэвэл Монголчууд бид энэ өвчнөөс өөрсдийгөө хамгаалж чадна. Цаашлаад монголын хээр талаар бэлчээрлэн яваа малын махтай төстэй бүтэцтэй хоол хүнс эсвэл амин дэм, бэлдмэл хэрэглэвэл дэлхийн бусад орны хүмүүс ч аврагдана гэж “харж байна”.
2. Манай орны эрс тэс уур амьсгалд энэ вирусын “амьдрах чадвар” сул байх болов уу. Гэхдээ одоо дулаарч байгаа тул бид сонор сэрэмжээ дээшлүүлэх хэрэгтэй. Цэвэр агаарт гарч, чийгтэй бүгчим агаартай газарт удаан байхаас татгалзах хэрэгтэй.
Сонирхолтой ярилцлага өгсөнд танд баяраллаа. Ажлын өндөр амжилт хүсье.
Та бүхэнд ч гэсэн баярлалаа. Ажлын өндөр амжилт хүсье.
